Estilo orriek dokumentua banatzen dute estilo logikoan eta estilo fisikoan, uzten estilo fisikoa definizio bloketan eta banatua dokumentuaren estrukturatik. CSS siglek “Cascade StyleSheet” esan nahi dute, eta HTML dokumentu bati aplikatu ahal zaizkion estilo fisikoen espezifikazio bat da. CSS hauen helburua dokumentua behin betiko logika (estruktura) eta fisikoa (aurkezpena) banatzea da.
Estilo logikoa dokumentuaren logikaz aritzen da: goiburuetaz, parrafoetaz… es da aurkezpen finalaz arduratzen, dokumentuaren estrukturaz baizik. Bestaldetik, estilo fisikoa ez da dokumentuaren estrukturaz arduratzen, aurkezpen finalaz baizik: letra tipo jakin bat duten parrafoak, sakoneko kolore zehatz bat duen taula… Estilo orrien helburua estilo fisiko batzuk sortzea da, HTML etiketengandik banatuta, eta testu bloke handietan aplikatu. Estilo hauek JavScriptetik aldatuak izan litezke, eta honek interaktibitate apur bat gehiagao ematen digu.
Aurreko artikuluetan markaketa lengoaiak zer diren azaldu ostean, beste markaketa lengoai ez hain ezagunetaz arituko gara:
TeX: 70ko hamarkadaren amaieran Donald E. Knuth -ek komposizio tipografiako informatizaturiko sistema bat garatu zuen, ez zitzaiolako gustatzen nola geratzen ari ziren bere “The Art of Computer Programing” -eko ale batzuk. Sistema honi TeX izena jarri zion. Sistema hau oso gogokoa da giro akademikoan, batez ere matematikalari, fisikalari eta informatikalarien artean. Ondo idatzita egon arren, TeX hain handia da (eta teknika oso konplexuaz osatua) arazo asko azaldu dituela.
LaTeX: 80ko hamarkadan Leslie Lamportek makro multzo bat garatu zuen TeX errazagoa bilakatzen zuena. Sistema honi LaTeX deitu zion. LaTeXek idazten ari garen dokumentuaren edukian eta estrukturan jartzen du arreta. LaTeXen alderdi inportante bat notazio zientifikoaren eta teknikoaren espezializazioa da. Formula eta ekuazio konplexuenak errepresentatuak izan daitezke kalitate altu batekin.
LILYPOND: Notak eta beste sinbolo musikalak textu laueko artxibo batean idazten dira, eta gero Lilypondekin prozesatzen da artxibo hau. Ondorioa PDF artxibu bat da, baina batia ere sortu daiteke Postcript eta MIDI fitxeroak. Partitura bikainak sortzen ditu lengoai honek. Markaketa lengoaia honi buruz gehiago jakiteko, egin klik hemen.
BULLETML: XML -ean oinarrituta dago, eta tiro zail eta konplexuen desarrak erreztazunez deskribatzeko erabiltzen da tiro- bideojokoetan. BulletML -ren sortzailearen hitzetan zera da:
BulletML is the Bullet Markup Language. BulletML can describe the barrage of bullets in shooting games.
Erreferentziak:
El procesador de textos menos conocido (2008, urriak 8). Mi Rincón en Internet, D. Asorey Àlvarez. Kontuslta data: 2010ko urtarrilak 28. Orrialdea: http://davidasorey.net/temas/tex
Markaketa lengoaia hizkuntz artifizial mota bat dira. Hizkuntz mota honetan, testua eta eta testuari buruzko informazio osagarria konbinatzen da. Informazio osagarri hori lehen mailako testuarekin nahasten da. Gaur egun markaketa lengoaia ospetsuena HTML da.
Markaketa lengoaiak, markatze hizkuntza edo dokumentuen deskripizio hizkuntza izenez ezagutuak ere bai, dokumentu digital bat zehazten duten arauen multzoa da. Testuaren estruktura eta semantika zehazten duten hizkunzta edo meta hizkunztak dira hain zuzen ere hizkuntz markak. Markaketa Lengoaiek bi helburu desberdin betetzen dituzte:
Nabegadoreak dokumentuetan egin behar dituen eragiketa topografikoak eta funtzioak zehazten ditu.
Testua osatzen dituen elementuak banatzen ditu: parrafoetan, kapituluetan… esate baterako.
Normalean hiru markaketa lengoai mota bereizten dira, baina askotan, dokumentu batek hiru moten ezaugarrriak izan ditzake. Hauek dira hiru motak:
Aurkezpen markak: aurkezpen marrkak testuaren formatoa ezartzen dute. Markatze mota hau erabilgarria da testuaren informazioa maketatzeko. Hauen erabilera murrizten doa, proiektu handientzat erabilgarria ez delako.
Prozedura markak: testuaren aurkezpena ezartzen duten marka dira. Marka hauek titulu bat letra etzanez aurkezteko balio dute esate baterako, tituluaren aurrean informazio egokia jarriz. HTML mota honetako hizkuntz marka da.
Marka deskribatzaileak: marka hauek testuaren zatiak deskribatzeko balio dute baina nola aurkeztuak izan behar diren zehaztu barik. Marka hauek, esate baterako, artikulu bat zein ordutan azken aldiz aldatua izan den adierazteko balio du. XML mota honetako hizkuntz marka da.
XML eta HTML markaketa lengoai desberdinak dira. Biak SGML-ren ondorengoak dira, eta lengoai horretan dute oinarria. Horregatik haien sintaxia antzekoa da. Halaber, bakoitza funtzio desberdiantarako sortua izan zen. XML (eXtensive Markup Language) lengoaia informazioa deskribatzeko sortu zen, HTMLa (HyperText Markup Language) berriz informazioa erakusteko, nola aktuatzen duen eta zer egiten duen zehazteko balio du. Hauek lirateke ezberdinatsun nagusiak:
XMLk informazioa deskribatzen du: edukiak antolatzen ditu. HTMLk berriz formatoa ematen dio informazioari.
HTML merkatuen zeuden ikusgaliu desberdinen lelkarlehiaketaren bitartez garatu zen. XML-ren garapena berriz zorroztasunez egiten ari da, W3C-k ezartzen duen estandarra jarraituz.
XMLan dokumentuak oso zehatzak izan behar dira. HTMLan informazioa askoz desodernatuak izan daiteke.
XMLarekin lan egitean gu geuk erabaki ditzakegu zein Tag-ekin lan egin nahi dugun eta lengoaia luzatu. HTMLan Tag-ak predefinituak dira.
Hizkuntz marka hizkuntz mota bat da. Hizkuntz mota honetan, testua eta eta testuari buruzko informazio osagarria konbinatzen da. Informazio osagarri hori lehen mailako testuarekin nahasten da. Gaur egun hizkuntz marka ospetsuena HTML da.
Hizkunzt markak, markatze hizkuntza edo dokumentuen deskripizio hizkuntza izenez ezagutuak ere bai, dokumentu digital bat zehazten duten arauen multzoa da. Testuaren estruktura eta semantika zehazten duten hizkunzta edo meta hizkunztak dira hain zuzen ere hizkuntz markak. Hizkuntz markek bi helburu desberdin betetzen dituzte:
Nabegadoreak dokumentuetan egin behar dituen eragiketa topografikoak eta funtzioak zehazten ditu.
Testua osatezn dituen elementuak banatzen ditu: parrafoetan, kapituluetan… esate baterako.
Normalean hiru hizkuntz marka mota bereizten dira, baina askotan, dokumentu batek hiru moten ezaugarrriak izan ditzake. Hauek dira hiru motak:
Aurkezpen markak: aurkezpen marrkak testuaren formatoa ezartzen dute. Markatze mota hau erabilgarria da testuaren informazioa maketatzeko. Hauen erabilera murrizten doa, proiektu handientzat erabilgarria ez delako.
Prozedura markak: testuaren aurkezpena ezartzen duten marka dira. Marka hauek titulu bat letra etzanez aurkezteko balio dute esate baterako, tituluaren aurrean informazio egokia jarriz. HTML mota honetako hizkuntz marka da.
Marka deskribatzaileak: marka hauek testuaren zatiak deskribatzeko balio dute baina nola aurkeztuak izan behar diren zehaztu barik. Marka hauek, esate baterako, artikulu bat zein ordutan azken aldiz aldatua izan den adierazteko balio du. XML mota honetako hizkuntz marka da.
Lenguajes hipertextuales. 2009ko urtarrilaren 6an. Hipertexto: el nuevo concepto de documento en la cultura de la imagen.Kontuslta data: 19:40, 2009ko otsailak 4an, http://www.hipertexto.info/documentos/lenguajes_h.htm -tik.
Juan Illarramendi 